Οι 3 άξονες της εργασιακής ειρήνης και οι παγίδες του myPROPERTY

Tο economico, σε συνεργασία με την εταιρεία Συμβούλων για χρηματοοικονομικές υποθέσεις ProVisions, παρουσιάζει και εξηγεί τις ρυθμίσεις της εβδομάδας που αναφέρονται σε επενδυτικά και χρηματοδοτικά, εταιρικά και εργασιακά ζητήματα. Σήμερα παρουσιάζονται: Κοινωνική Συμφωνία του Υπουργείου και των Κοινωνικών Εταίρων το νέο πρόγραμμα που επιδοτεί ανακαινίσεις παλαιών κατοικιών έως 90% και ο νέος οδηγός της ΑΑΔΕ για δηλώσεις, δόσεις και παγίδες στο myPROPERTY

Κοινωνική Συμφωνία του Υπουργείου και των Κοινωνικών Εταίρων

Την Κοινωνική Συμφωνία για την Ενίσχυση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας που υπεγράφη μεταξύ της Κυβέρνησης και Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων για την ενίσχυση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας παρουσίασε σε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, η Υπουργός Νίκη Κεραμέως και οι εκπρόσωποι των Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων κ.κ. Γιάννης Παναγόπουλος (ΓΣΕΕ), Σπύρος Θεοδωρόπουλος (ΣΕΒ), Γιώργος Καββαθάς (ΓΣΕΒΕΕ), Σταύρος Καφούνης (ΕΣΕΕ), Γιάννης Παράσχης (ΣΕΤΕ) και Λουκία Σαράντη (ΣΒΕ).

Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που μία τέτοια συμφωνία φέρει την υπογραφή του συνόλου των Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων και της Πολιτείας. Παράλληλα, με την υπογραφή της Κοινωνικής Συμφωνίας τίθεται οριστικό τέλος σε μνημονιακούς περιορισμούς.

Προηγήθηκαν επτά μήνες εντατικών και εξαιρετικά αποδοτικών διαβουλεύσεων μεταξύ του Υπουργείου και των εκπροσώπων των Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων. Οι διαβουλεύσεις αυτές επιστεγάστηκαν με την υπογραφή μιας Κοινωνικής Συμφωνίας, ιστορικής σημασίας, η οποία κινείται σε τρείς βασικούς άξονες:

Ο πρώτος άξονας αφορά τη διευκόλυνση που παρέχεται στην επέκταση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας ώστε πολλοί περισσότεροι εργαζόμενοι να προστατεύονται από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας. Στην κατεύθυνση αυτή

α) μειώνεται το απαιτούμενο ποσοστό κάλυψης από 50% σε 40%,

β) δημιουργείται νέα δυνατότητα για την επέκταση Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, καθώς το ποσοτικό κριτήριο του 40% δεν θα εξετάζεται καθόλου όταν τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας συνυπογράφουν Εθνικοί Κοινωνικοί Εταίροι και

γ) δίνεται η δυνατότητα στη ΓΣΕΕ να μπορεί να συνάπτει ή να συνυπογράφει κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας επικουρικά εφόσον προσκληθεί από μέλος της να το κάνει, ώστε να εφαρμόζεται η νέα δυνατότητα της επέκτασης. Επίσης, προβλέπεται απλοποίηση των διαδικασιών για εγγραφή στα μητρώα οργανώσεων (ΓΕΜΗΣΟΕ και ΓΕΜΗΟΕ) ώστε να ενισχυθεί η εγγραφή σε αυτά και κατά συνέπεια η δυνατότητα επέκτασης συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

Ο δεύτερος άξονας αφορά στην πλήρη προστασία των εργαζομένων μετά τη λήξη των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η σταθερότητα και η ασφάλεια του εργασιακού περιβάλλοντος, αφού διατηρούνται στο ακέραιο τα δικαιώματα των εργαζομένων μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας. Στην κατεύθυνση αυτή, όλοι οι όροι μιας Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας εξακολουθούν να ισχύουν και μετά τη λήξη της. Αρχικά, δίνεται μία παράταση τριών μηνών στην ισχύ της. Μετά την παρέλευση αυτού του χρόνου εξακολουθούν να ισχύουν όλοι οι όροι της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας. Καταργείται η μνημονιακή ρύθμιση για τη μερική μετενέργεια που ισχύει από το 2012 και επαναφέρεται το προμνημονιακό καθεστώς της πλήρους μετενέργειας. Επίσης, καλύπτονται από την Συλλογική Σύμβαση Εργασίας και όσοι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται κατά την τρίμηνη παράτασή της.

Ο τρίτος άξονας αφορά στην επιτάχυνση των διαδικασιών σε περίπτωση διαφωνίας εργαζομένων και εργοδοτών. Θεσπίζονται καλύτερες και ταχύτερες διαδικασίες για την επίλυση διαφορών μέσω του Ο.ΜΕ.Δ. Συγκεκριμένα, η Κοινωνική Συμφωνία προβλέπει μηχανισμό προελέγχου των προϋποθέσεων για μονομερή προσφυγή στη Μεσολάβηση και στη Διαιτησία από τριμελή επιτροπή που θα συσταθεί στον Ο.ΜΕ.Δ. Επίσης, καταργείται ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας του Ο.ΜΕ.Δ για τη γρηγορότερη επίλυση διαφορών, ενώ διατηρείται η δυνατότητα δικαστικής προσβολής της διαιτητικής απόφασης.

Η Κοινωνική Συμφωνία συνεπάγεται πολλαπλά οφέλη για εργαζόμενους και επιχειρήσεις καθώς οδηγεί στη σύναψη και επέκταση περισσότερων Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, δημιουργεί ένα ασφαλές και προβλέψιμο εργασιακό περιβάλλον, προστατεύει πλήρως τα δικαιώματα των εργαζομένων ακόμα και μετά τη λήξη Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, προστατεύει τους νεοπροσλαμβανόμενους, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για περαιτέρω αύξηση μισθών και παροχών, ενισχύει τον υγιή ανταγωνισμό και διασφαλίζει τη νομιμότητα με σαφή προσδιορισμό του πεδίου εφαρμογής των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας και κατά την επέκτασή τους.

Η έκδοση του Σχεδίου Δράσης για την ενίσχυση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας θα πραγματοποιηθεί εντός του Δεκεμβρίου, ενώ η Κοινωνική Συμφωνία θα νομοθετηθεί στις αρχές του 2026.

Παράλληλα, το Υπουργείο παραθέτει 12 ερωτήσεις και απαντήσεις για την κοινωνική συμφωνία:

1. Τι είναι η Κοινωνική Συμφωνία;

• Πρόκειται για μια ιστορική συμφωνία μεταξύ Υπουργείου Εργασίας και όλων των Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων, έπειτα από 7 μήνες τριμερούς διαβούλευσης (Μάιος-Νοέμβριος 2025), η οποία βάζει τέλος στους μνημονιακούς περιορισμούς για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και σηματοδοτεί μια νέα εποχή κοινωνικού διαλόγου και συλλογικών διαπραγματεύσεων στη χώρα.
• Είναι η πρώτη φορά που επιτυγχάνεται τριμερής συμφωνία μεταξύ της Κυβέρνησης και όλων των Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων και μάλιστα τέτοιου εύρους, με κοινό στόχο την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
• Η Κοινωνική Συμφωνία δεν είναι απλώς ένα θεσμικό κείμενο. Είναι η μετάβαση από τη θεωρία στην πράξη: μια κοινή δέσμευση εργαζομένων, εργοδοτών και Πολιτείας να οικοδομήσουν ένα εργασιακό περιβάλλον με καθαρούς κανόνες, εμπιστοσύνη και διαφάνεια.
• Σε αυτό το νέο πλαίσιο, οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας αποκτούν κεντρικό ρόλο. Δεν αντιμετωπίζονται ως μια τεχνική ή γραφειοκρατική διαδικασία, αλλά ως το βασικό εργαλείο που εξασφαλίζει δίκαιους όρους εργασίας, προστασία, αξιοπρέπεια και σταθερότητα. Η Κοινωνική Συμφωνία θεμελιώνει μια νέα συνθήκη σταθερότητας που στηρίζει τόσο τον εργαζόμενο όσο και την επιχείρηση. Είναι το θεμέλιο μιας σύγχρονης και ισορροπημένης αγοράς εργασίας, προς όφελος όλων.

2.Γιατί θεωρείται ιστορική η Κοινωνική Συμφωνία;

Γιατί δεν έχει ξαναγίνει ποτέ συμφωνία Κυβέρνησης και Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων στα εργασιακά σε τέτοιο εύρος. Δείχνει πόσα μπορούν να επιτευχθούν μέσα από τον διάλογο.

Γιατί στη ουσία της οδηγεί σε περισσότερες Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, παρέχει μεγαλύτερη προστασία και ασφάλεια στους εργαζόμενους, διασφαλίζει ένα πιο σταθερό εργασιακό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις, θέτει ξεκάθαρους κανόνες στην αγορά εργασίας.

3.Τι είναι η Ατομική και τι η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ); Ποια είναι η διαφορά τους;

• Η Ατομική Σύμβαση Εργασίας υπογράφεται ανάμεσα σε έναν εργαζόμενο και έναν εργοδότη.
• Η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ) υπογράφεται από οργανώσεις εργαζομένων και οργανώσεις εργοδοτών (ή εργοδότη), και καθορίζει μισθούς, ωράρια, άδειες και γενικά τους βασικούς όρους για όλους όσοι καλύπτονται από αυτήν.
• Τι σημαίνει για τον εργαζόμενο:

Η ατομική σύμβαση μπορεί μόνο να βελτιώσει τους όρους της ΣΣΕ, όχι να τους μειώσει. Η ΣΣΕ λειτουργεί ως “δίχτυ ασφαλείας”.

4. Ποιοι καλύπτονται από μια ΣΣΕ;

• Μια κλαδική ή ομοιοεπαγγελματική ΣΣΕ καλύπτει τους εργαζόμενους-μέλη της συνδικαλιστικής οργάνωσης που την υπέγραψε καθώς και τις επιχειρήσεις-μέλη της εργοδοτικής οργάνωσης που την υπέγραψε.

5. Τι προσφέρουν οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας;

Τα οφέλη της ΣΣΕ:

• Για τους εργαζόμενους, σημαίνει δυνατότητα για αύξηση μισθών και παροχών, σταθερό, ασφαλές και προβλέψιμο εργασιακό περιβάλλον, λιγότερο άγχος, αφού μειώνεται η ανησυχία για αλλαγές στους εργασιακούς όρους. Είναι μια βαθιά ανάσα ασφάλειας και αξιοπρέπειας.
• Για τις επιχειρήσεις, σημαίνει σταθερότητα, δυνατότητα επένδυσης στους εργαζόμενους, περιβάλλον με ξεκάθαρους κανόνες δίχως συνεχείς ή ανοιχτές διαπραγματεύσεις, περιβάλλον που διευκολύνει και ενισχύει την ανάπτυξη και την καταπολέμηση αθέμιτου ανταγωνισμού.

6.Γιατί χρειαζόταν αλλαγή στο πλαίσιο των ΣΣΕ;

• Το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων δεν ήταν αρκετά υψηλό, λόγω μνημονιακών περιορισμών και άλλων λόγων, και υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης του ποσοστού αυτού. Η Κοινωνική Συμφωνία που επετεύχθη αποσκοπεί στη δημιουργία ευνοϊκότερου για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις θεσμικού πλαισίου και των κατάλληλων προϋποθέσεων προκειμένου να καταστεί δυνατή η αύξηση του συνολικού ποσοστού κάλυψης εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

7. Τι σημαίνει ‘επέκταση’ μιας ΣΣΕ και ποια είναι τα οφέλη της;

• Επέκταση σημαίνει ότι οι όροι που συμφωνήθηκαν με την ΣΣΕ ισχύουν πλέον για όλον τον κλάδο ή το επάγγελμα, ακόμη και για εργαζόμενους και εργοδότες που δεν είναι μέλη των οργανώσεων που την υπέγραψαν, δημιουργώντας ένα ενιαίο πλαίσιο. Ως αποτέλεσμα της επέκτασης, πολλοί περισσότεροι εργαζόμενοι αποκτούν προστασία, ενώ παράλληλα ενισχύεται ο υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων και δημιουργούνται προϋποθέσεις για αυξήσεις μισθών και καλύτερες παροχές.

8. Τι αλλάζει με την Κοινωνική Συμφωνία στο θέμα της επέκτασης των ΣΣΕ;

• Αντί του ποσοστού κάλυψης 50% που ισχύει σήμερα, πλέον θα αρκεί η ΣΣΕ να καλύπτει το 40% των εργαζομένων ενός κλάδου ή επαγγέλματος για να μπορεί να επεκταθεί σε όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή του επαγγέλματος με απόφαση της Υπουργού Εργασίας. Ως αποτέλεσμα, περισσότερες ΣΣΕ θα επεκτείνονται εύκολα και γρήγορα και θα προστατεύουν μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων.
• Δημιουργείται μια νέα πολύ σημαντική δυνατότητα επέκτασης, χωρίς το κριτήριο ποσοστού κάλυψης 40%, όταν η ΣΣΕ συνυπογράφεται από Εθνικούς Κοινωνικούς Εταίρους, αλλαγή η οποία θα επιτρέπει την άμεση επέκταση πολλών περισσότερων ΣΣΕ και την κάλυψη σημαντικά μεγαλύτερου αριθμού εργαζομένων.
• Η ΓΣΕΕ θα μπορεί πλέον να συνυπογράφει κλαδικές ΣΣΕ, εφόσον προσκληθεί από μια οργάνωση μέλος της, αξιοποιώντας αυτομάτως τη δυνατότητα επέκτασης της ΣΣΕ χωρίς το κριτήριο του 40%.

9. Τι αλλάζει στα Μητρώα συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης;

• Τα απαιτούμενα προς υποβολή στα Μητρώα στοιχεία προκειμένου να μπορεί να επεκταθεί μία ΣΣΕ και να μπορεί να γίνει προσφυγή στον ΟΜΕΔ, μειώνονται στα απολύτως απαραίτητα.  Οι κυρώσεις για τη μη εγγραφή μετριάζονται σημαντικά.

10.Τι σημαίνει ‘πλήρης προστασία μετά τη λήξη μιας ΣΣΕ’;

• Από εδώ και πέρα, μετά τη λήξη της ΣΣΕ και της αυτόματης τρίμηνης παράτασης της ισχύος της, όλοι οι όροι της ΣΣΕ θα συνεχίζουν να ισχύουν για τους εργαζόμενους στους οποίους εφαρμοζόταν, μέχρι να συναφθεί νέα συλλογική σύμβαση ή να υπογράψουν μια ατομική σύμβαση. Με άλλα λόγια, καταργείται το μνημονιακό καθεστώς της μερικής μετενέργειας και επανέρχεται η πλήρης μετενέργεια.
• Οι νεοπροσλαμβανόμενοι κατά την τρίμηνη παράταση της ΣΣΕ καλύπτονται κανονικά από όλα όσα ορίζονται σε αυτήν. Αυτό πρακτικά σημαίνει ασφάλεια, σταθερότητα, προστασία μισθών και δικαιωμάτων χωρίς εξαιρέσεις.

11. Πώς επιταχύνονται οι διαδικασίες επίλυσης συλλογικών διαφορών;

• Δημιουργείται τριμελής Επιτροπή Προελέγχου στον ΟΜΕΔ η οποία θα ελέγχει αυστηρά και μόνο την πλήρωση των νόμιμων προϋποθέσεων για μονομερή προσφυγή. Επίσης, καταργείται ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας για ταχύτερες αποφάσεις και παραμένει φυσικά το δικαίωμα της δικαστικής προσβολής αυτών. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται πιο γρήγορη και σαφής διαδικασία για εργαζομένους και εργοδότες.

12. Τι επιδιώκει τελικά να πετύχει η ιστορική Κοινωνική Συμφωνία του Υπουργείου Εργασίας με τους Εθνικούς Κοινωνικούς Εταίρους;

• Ο κοινός στόχος όλων των αλλαγών που επιφέρει η τριμερής Κοινωνική Συμφωνία είναι να αυξηθεί ο αριθμός των Συλλογικών Συμβάσεων που υπογράφονται και επεκτείνονται για την κάλυψη όσο το δυνατόν περισσότερων εργαζομένων και να επιλύονται με πιο γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο οι συλλογικές διαφορές.
• Η Κοινωνική Συμφωνία δίνει ασφάλεια στον εργαζόμενο, σταθερότητα στην επιχείρηση, ξεκάθαρους κανόνες στην αγορά εργασίας.
• Η Κοινωνική Συμφωνία σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τον κοινωνικό διάλογο στην Ελλάδα, διαμορφώνοντας ένα σύγχρονο, δίκαιο και σταθερό πλαίσιο εργασίας που ωφελεί την αγορά και την κοινωνία συνολικά.

Νέο πρόγραμμα επιδοτεί ανακαινίσεις παλαιών κατοικιών έως 90%

Η κυβέρνηση συνεχίζοντας την προσπάθεια αντιμετώπισης του στεγαστικού προβλήματος ετοιμάζει ένα ακόμη εργαλείο στήριξης, ένα πρόγραμμα ανακαίνισης παλαιών και κλειστών διαμερισμάτων, το οποίο προβλέπει άμεση επιχορήγηση έως και 80%, με δυνατότητα αύξησης στο 90% για συγκεκριμένες κατηγορίες.

Το πρόγραμμα, προϋπολογισμού 500 εκατ. ευρώ, αναμένεται να ενεργοποιηθεί από τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους και έχει στόχο να επανέλθει στην αγορά σημαντικό μέρος των περίπου 750.000 κλειστών ακινήτων σε όλη τη χώρα. Υπολογίζεται ότι αρχικά θα ωφεληθούν περίπου 20.000 ιδιοκτήτες, ενώ για πρώτη φορά μπορούν να ενταχθούν όχι μόνο κλειστά αλλά και ανοιχτά ακίνητα που σήμερα χρησιμοποιούνται ως κύρια κατοικία, με διευρυμένα εισοδηματικά κριτήρια σε σχέση με προηγούμενες δράσεις.

Στόχος είναι οι κατοικίες να ανακαινιστούν και στη συνέχεια είτε να κατοικηθούν από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες είτε να διατεθούν προς μίσθωση για τουλάχιστον πέντε χρόνια, ενισχύοντας έτσι την προσφορά στην αγορά. Για τα ανοιχτά ακίνητα, το πρόγραμμα επιδιώκει να αναβαθμιστεί συνολικά το οικιστικό απόθεμα, ώστε παλαιότερα σπίτια να αποκτήσουν νέα προοπτική.

Η επιχορήγηση θα υπολογίζεται ανά τετραγωνικό μέτρο, έως 300 ευρώ/τ.μ., και μπορεί να φτάσει το μέγιστο ποσό των 36.000 ευρώ ανά κατοικία.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η δράση θα περιλαμβάνει επιδότηση 80%–90% με κάλυψη έως 300 ευρώ/τ.μ., δίνοντας έμφαση σε εργασίες ανακαίνισης αλλά και σε ήπιες ενεργειακές παρεμβάσεις. Υποχρεωτικά προβλέπεται αναβάθμιση τουλάχιστον μίας ενεργειακής κλάσης, με ενδεικτικές παρεμβάσεις όπως νέα κουφώματα, συστήματα θέρμανσης, ηλιακοί θερμοσίφωνες, θερμομόνωση ταράτσας ή τέντες.

Το πρόγραμμα καλύπτει επίσης υδραυλικές και ηλεκτρολογικές εργασίες, τοποθέτηση νέων πλακιδίων, αλλαγή δαπέδων, καθώς και ανακαίνιση κουζίνας και μπάνιου.

Η επιχορήγηση αυξάνεται κατά 5% για ορεινές και νησιωτικές περιοχές και επιπλέον 5% για τρίτεκνους, πολύτεκνους και οικογένειες με ΑμεΑ, ανεβάζοντας το συνολικό ποσοστό μέχρι το 90%. Οι δαπάνες ανακαίνισης πρέπει να αποτελούν 60%–80% του συνολικού κόστους της αίτησης, ενώ οι ενεργειακές παρεμβάσεις το υπόλοιπο 20%–40%.

Δικαίωμα συμμετοχής έχουν ακίνητα με οικοδομική άδεια έως 31 Δεκεμβρίου 1990, ενώ η μέγιστη επιφάνεια ορίζεται στα 120 τ.μ.. Δεν υπάρχει όριο ηλικίας για τους αιτούντες και επιτρέπεται η υποβολή αίτησης για περισσότερα του ενός ακίνητα, ώστε να ενισχυθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η διαθέσιμη κατοικία.

Παράλληλα με το πρόγραμμα για ιδιώτες, προωθείται και δράση σε περιφερειακό επίπεδο, η οποία θα επιτρέπει την ανακαίνιση δημοτικών ή περιφερειακών κατοικιών σε νησιωτικές και ορεινές περιοχές. Στόχος είναι να εξασφαλιστεί οικονομική στέγη σε δημόσιους υπαλλήλους – από εκπαιδευτικούς μέχρι γιατρούς και αστυνομικούς – για τους οποίους το υψηλό κόστος ενοικίου καθιστά συχνά αδύνατη τη μετακίνησή τους σε απομακρυσμένες περιοχές.

Τα ανακαινισμένα ακίνητα θα παραχωρούνται με μακροχρόνια μίσθωση στους ΟΤΑ, οι οποίοι με τη σειρά τους θα τα διαθέτουν στους δημόσιους λειτουργούς όπου υπάρχει ανάγκη.

Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ, καθώς και σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει διαπιστωθεί ότι το στεγαστικό αποτελεί κοινή πρόκληση, με την Αθήνα να βιώνει εντονότερα το πρόβλημα λόγω της δεκαετούς κρίσης και της καθίζησης της οικοδομικής δραστηριότητας.

Νέος οδηγός της ΑΑΔΕ για δηλώσεις, δόσεις και παγίδες στο myPROPERTY

Όποιος ξεκινά σήμερα μια υπόθεση κληρονομιάς πρέπει πρώτα να λύσει το πιο πρακτικό και κρίσιμο θέμα: ποια δήλωση τον αφορά και από ποια «πόρτα» πρέπει να μπει, το myPROPERTY ή τη ΔΟΥ. Η ΑΑΔΕ συγκέντρωσε σε έναν πλήρη πρακτικό οδηγό 86 σημείων (FAQs-forou-klironomias-2025) όλα τα βήματα που χρειάζεται να ξέρει ο κληρονόμος πριν πατήσει «υποβολή»: πότε η δήλωση εκκαθαρίζεται αυτόματα, πότε περνά σε υπάλληλο για έλεγχο, τι σημαίνουν τα λάθη στον ΑΤΑΚ ή στον ΚΑΕΚ, τι πρέπει να δηλωθεί χωριστά και πότε ενεργοποιείται η απαλλαγή πρώτης κατοικίας. Αρμόδια υπηρεσία για την υπόθεση είναι η τελευταία δηλωμένη κατοικία του κληρονομούμενου, ενώ για Αττική και Θεσσαλονίκη αναλαμβάνει το τοπικό ΚΕΦΟΚ.

Οι καθαρές υποθέσεις -κινητά και ακίνητα εντός αντικειμενικού- υποβάλλονται απευθείας στο myPROPERTY, είτε από τον κληρονόμο είτε από τον συμβολαιογράφο όταν υπάρχει πράξη αποδοχής. Με την υποβολή η εκκαθάριση γίνεται αυτόματα, εκδίδεται πράξη προσδιορισμού και ταυτότητα οφειλής, και ο κληρονόμος μπορεί να δει άμεσα τον φόρο του. Η εφαρμογή επιτρέπει προσωρινή αποθήκευση, έλεγχο, αναζήτηση δήλωσης και εκτύπωση σε όλα τα στάδια. Κάθε δήλωση αφορά ένα ζεύγος κληρονομούμενου–κληρονόμου και μία αιτία κτήσης, ενώ αν υπάρχει και διαθήκη και εξ αδιαθέτου κληρονομιά, γίνονται δύο χωριστές δηλώσεις.

Με την εισαγωγή ΑΤΑΚ εμφανίζονται αυτόματα τα στοιχεία από τον ΕΝΦΙΑ. Αν υπάρχει λάθος, δεν διορθώνεται στην εφαρμογή. H διόρθωση γίνεται μόνο στη ΔΟΥ. Για αποκλειστική χρήση που δεν δηλώνεται στο Ε9, ακίνητα που άλλαξαν κατάσταση μέσα στο έτος ή περιπτώσεις χωρίς ΑΤΑΚ, χρησιμοποιείται η επιλογή «Χωρίς ΑΤΑΚ» με αναλυτική περιγραφή. Σε περιοχές με ΚΑΕΚ, ο κωδικός καταχωρείται υποχρεωτικά — αν είναι λάθος, η εφαρμογή βγάζει προειδοποιήσεις και η δήλωση δεν ολοκληρώνεται.

Για την απαλλαγή πρώτης κατοικίας, η ομαδοποίηση ακινήτων είναι καθοριστική: κατοικία, αποθήκη και θέση στάθμευσης δηλώνονται ως ενιαίο σύνολο, ώστε η εφαρμογή να εφαρμόσει αυτόματα τα πρώτα 20 τ.μ. που απαλλάσσονται σε αποθήκη ή στάθμευση, με τα υπόλοιπα να φορολογούνται. Όσοι έχουν λάβει παλαιότερα απαλλαγή και την έχουν άρει πρέπει να επιλέξουν «Απαλλαγή Α’ Κατοικίας άλλη φορά» και να καταχωρίσουν τα στοιχεία της άρσης.

Οι πιο σύνθετες υποθέσεις –ακίνητα εκτός αντικειμενικού, αγροτεμάχια με ειδικές αξίες, αιτήματα αναβολής φορολογίας, κινητά που δεν εξασφαλίζουν δόσεις, περιπτώσεις που απαιτούν εγγυητική επιστολή– υποβάλλονται μέσω «Δήλωσης Φόρου Κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ». Εκεί η δήλωση δεν εκκαθαρίζεται αυτόματα· εξετάζεται από υπάλληλο της ΔΟΥ/ΚΕΦΟΚ, ο οποίος προσδιορίζει τον φόρο. Αν μια υπόθεση ξεκινήσει στη ΔΟΥ, όλες οι επόμενες τροποποιητικές γίνονται υποχρεωτικά από εκεί.

Ο συμβολαιογράφος συμπληρώνει ηλεκτρονικά τη δήλωση μόνο όταν πρόκειται να συνταχθεί πράξη αποδοχής. Μπορεί να αποθηκεύει προσωρινά, να διορθώνει, να διαγράφει και να αποστέλλει τη δήλωση στον κληρονόμο για αποδοχή. Μετά την αποδοχή, η διαχείρισή του περιορίζεται στην επισύναψη δικαιολογητικών — τα οποία, σε δηλώσεις με συμβόλαιο, τα ανεβάζει αποκλειστικά ο ίδιος — και στην καταχώριση του συμβολαίου. Λάθος σε ακίνητο διορθώνεται μόνο με διαγραφή του αντίστοιχου ΦΥΑΑ.

Οι τροποποιητικές δηλώσεις λειτουργούν ως «νέα έκδοση» της αρχικής: περιλαμβάνουν πάντα όλα τα στοιχεία, σωστά και λανθασμένα, και ενημερώνονται μόνο τα σημεία που αλλάζουν. Δεν υπάρχει «μερική» τροποποίηση. Αν η τροποποιητική δείξει διαφορετικό φόρο, βεβαιώνεται μόνο η διαφορά· αν μειωθεί ο φόρος, εκδίδεται ΑΦΕΚ.

Ο φόρος κληρονομιάς καταβάλλεται σε έως 12 διμηνιαίες δόσεις (ή 24 για ανήλικους), με ελάχιστο ποσό δόσης 500 ευρώ. Με εφάπαξ εξόφληση στην πρώτη προθεσμία εφαρμόζεται έκπτωση 5%. Αν η δήλωση αφορά μόνο κινητά και η εφαρμογή κρίνει ότι δεν διασφαλίζεται η πληρωμή σε δόσεις, ο φόρος πρέπει να καταβληθεί μέσα σε τρεις εργάσιμες ημέρες — διαφορετικά η υπόθεση πρέπει να εξεταστεί από τη ΔΟΥ με εμπράγματη ασφάλεια ή εγγυητική επιστολή. Οι πληρωμές γίνονται μέσω web banking, χρεωστικής κάρτας ή IRIS· πιστωτική κάρτα δεν γίνεται δεκτή.

Ο κληρονόμος ενημερώνεται με μηνύματα στο myAADE για αποδοχή, απόρριψη, φόρο και προθεσμίες πληρωμής, ενώ μπορεί να εκτυπώσει τη δήλωση, την πράξη προσδιορισμού, την ταυτότητα οφειλής και -όταν η δήλωση είναι αφορολόγητη ή έχει εξοφληθεί- το πιστοποιητικό του άρθρου 102 (πρώην 105), χωρίς καμία επίσκεψη στη ΔΟΥ.

Άρθρο της ProVisions @ economico.gr – 29 Νοεμβρίου 2025